در سیستمهای تصفیه آب صنعتی به روش اسمز معکوس (RO)، مواد شیمیایی مختلفی برای محافظت از ممبرانها استفاده میشوند. یکی از مهمترین این مواد آنتیاسکالانت است که وظیفه دارد از تشکیل رسوب و گرفتگی روی سطح ممبران جلوگیری کند. اما برای مصرف بهینه، آنتیاسکالانت باید قبل از تزریق به خط، با آب تصفیهشده رقیق شود. پرسش اصلی بسیاری از مهندسان و اپراتورها این است:
حداکثر درصد رقیقسازی مجاز آنتیاسکالانت چقدر است و چگونه باید مدیریت شود؟
---
چرا رقیقسازی آنتیاسکالانت اهمیت دارد؟
کاهش هزینهها: تهیه محلول رقیق باعث صرفهجویی در مصرف مواد شیمیایی میشود.
ایمنی عملیاتی: محلول رقیقتر، کار با سیستم تزریق را ایمنتر میکند.
کنترل بهتر تزریق: امکان تنظیم دقیقتر دوز تزریق در سیستمهای RO فراهم میشود.
اما در عین حال، اگر رقیقسازی بیش از حد انجام شود، مشکلاتی مثل رشد میکروبی و کاهش اثرگذاری ایجاد خواهد شد.
---
مقادیر توصیهشده در مقالات و منابع معتبر
۱. Carewater Solutions
رقیقسازی آنتیاسکالانت بیش از ۱۰ برابر توصیه نمیشود. یعنی محلول نهایی باید حداقل ۱۰٪ غلظت محلول اصلی باشد.
۲. EZ-AS-100 (برگه فنی محصول)
این محصول اجازه میدهد محلول تا ۱۰ برابر رقیق شود، اما نکته مهم این است که تانک محلول باید هر ۳ تا ۵ روز تازهسازی گردد.
۳. ALKA-191T
این آنتیاسکالانت در دماهای زیر ۳۰ درجه سانتیگراد نباید رقیقتر از نسبت ۱ به ۱۰ باشد. یعنی حتماً باید حداقل ۱۰٪ از محلول اصلی در آب باقی بماند.
۴. سایر منابع فنی
نسبتهای ۱ به ۴ تا ۱ به ۱۰ رایجترین حالت رقیقسازی در صنعت هستند. رقیقتر از این مقادیر، اگر محلول در مخزن باقی بماند، میتواند باعث رشد باکتری، کدورت و حتی ژلهای شدن محلول شود.
---
آیا رقیقسازی بیش از ۱ به ۱۰ ممکن است؟
پاسخ بله است، اما با یک شرط مهم:
اگر محلول سریع مصرف شود (مثلاً همان لحظه تزریق شود)، حتی رقیقسازیهای بالاتر از ۱ به ۱۰ نیز مشکلی ایجاد نمیکنند.
مشکل زمانی بروز میکند که محلول خیلی رقیق برای مدت طولانی در مخزن ذخیره شود.
---
مشکلات ناشی از رقیقسازی بیش از حد
1. رشد میکروبی در محلول و افزایش بیوفیلم روی ممبران
2. کاهش پایداری شیمیایی و از دست رفتن اثر ضد رسوبی
3. کدورت یا ژلهای شدن محلول در بعضی محصولات
4. افزایش هزینههای نگهداری و شستوشوی ممبرانها
---
راهکار نوآورانه برای رقیقسازی بهینه
یکی از مشکلات رایج در صنایع این است که اپراتورها بهخاطر نگرانی از رشد میکروبی، معمولاً مجبورند محلول آنتیاسکالانت را با غلظت بالاتر آماده کنند. اما این موضوع هزینهها را افزایش میدهد.
راهحل مدرن، استفاده از دستگاه رقیقساز آنتیاسکالانت است.
قابلیتهای دستگاه رقیقساز
امکان تولید محلول حتی با نسبتهای رقیقتر از ۱ به ۱۰
تزریق لحظهای محلول تازهساز به خط بدون نیاز به ذخیره طولانیمدت
کاهش رشد میکروبی به دلیل عدم ماندگاری محلول در مخزن
صرفهجویی در مصرف مواد شیمیایی و افزایش راندمان سیستم RO
---
نتیجهگیری
با توجه به بررسی منابع معتبر، نسبت ۱ به ۱۰ (۱۰٪) مرز ایمنی رقیقسازی آنتیاسکالانت است. در رقیقتر از این حالت، اگر محلول سریع مصرف شود مشکلی ایجاد نمیکند، اما ماندگاری طولانیمدت باعث افت کیفیت خواهد شد.
استفاده از دستگاه رقیقساز آنتیاسکالانت میتواند این مشکل را حل کند، چون محلول با درصد دلخواه دقیقاً هنگام نیاز تولید و همان لحظه مصرف میشود. این روش هم هزینهها را کاهش میدهد و هم کیفیت عملکرد سیستمهای RO را تضمین میکند.
---
منابع
1. Carewater Solutions – Dosage of RO Antiscalant
2. EZ-AS-100 Technical Data Sheet (EZ Water Technology)
3. Membrane Antiscalant ALKA-191T – Vizag Chemical
4. Guidelines for Antiscalant Dilution – Scribd
